Free Money Day is elk jaar op 15 september, de dag dat in 2008 de grote investeringsbank Lehman Brothers kopje onder ging. Het was een van de hoogtepunten van de kredietcrisis, en een maand later lanceerde Satoshi Nakamoto zijn plan voor bitcoin.
De gedachte achter Free Money Day
Je kan aan deze dag meedoen door geld weg te geven – de naam zegt het al – helemaal gratis en voor niks. Het idee is dat mensen twee munten of biljetten weggeven aan iemand die ze niet kennen, met het verzoek om er eentje door te geven aan een andere vreemde.
Dit gebeurt intussen ook digitaal met QR-codes en internetbankieren, maar de gedachte blijft hetzelfde. De bedenkers hopen dat dit gulle geven zorgt voor spontane gesprekken over geld, delen en bezit.
Free Money Day is in het leven geroepen in 2011. De crisis was toen zo’n beetje over zijn hoogtepunt, maar voor veel mensen nog steeds voelbaar in de portemonnee. De initiatiefnemers willen dat mensen anders over geld gaan denken. Met minder nadruk op winst en economische groei, belangrijke oorzaken van de kredietcrisis.
Onhoudbare hypotheken
Dit was namelijk een drijvende kracht achter de enorme bubbel waar de hypotheekmarkt zich van pakweg 2001 tot 2007 in bevond. Alsmaar stijgende huizenprijzen (klinkt bekend?) en risicovolle hypotheekvormen zorgden ervoor dat mensen veel te veel geld konden lenen. Terugbetalen hoefde vaak niet, want dat kwam wel bij de verkoop van het huis.
Die zeepbel begon in 2007 te klappen toen de huizenprijzen niet meer stegen. Daar kwam bovenop dat banken onderling in die hypotheken handelden alsof het aandelen op de beurs waren, of appels op de markt. Betalingsachterstanden en faillissementen veroorzaakten een kettingreactie; banken vielen wereldwijd om en trokken iedereen mee in hun val.
Bitcoin geboren
De crisis toonde de macht en onkunde aan van (centrale) banken, want zij hadden iedereen foute hypotheken aangesmeerd om zoveel mogelijk winst te maken. En toen het fout ging belandden ‘gewone’ mensen in de schulden en werden overheden min of meer gedwongen om diezelfde banken te redden.
Precies die macht van banken en de ellende van de kredietcrisis waren belangrijke redenen om een munt te creëren die niet gereguleerd wordt door centrale partijen. De eerste ideeën voor een digitale munt ontstonden in de jaren negentig, als reactie op de bemoeienis van banken en overheden met digitaal geld.
Meer privacy, minder afhankelijkheid en minder overheidsinvloed maakt geld eerlijker, zo was de gedachte. Een munteenheid die van niemand is, en tegelijk van iedereen, kan nooit door banken worden misbruikt en door overheden kapot gereguleerd.
Ruim een maand na de val van Lehman Brothers, maakte de wereld kennis met het plan van Satoshi Nakamoto. Nog geen twee maanden later was bitcoin definitief geboren. Of Satoshi Nakamoto nou één man is of een groep mensen, hij wilde vooral een ‘vrije’ vorm van geld, de ultieme Free Money Day gift aan de wereld.